Quản trị chiến lược doanh nghiệp

1. Giới thiệu sách

Khoa học quản trị chiến lược doanh nghiệp được xây dựng và phát triển mạnh mẽ tại phương Tây cả trên phương diện quân sự và quản trị doanh nghiệp. Tuy nhiên, khái niệm “chiến lược” bắt nguồn từ quân sự và lần đầu được đề cập chính thống trong quân sự phương Đông trong tác phẩm kinh điển Binh Pháp Tôn Tử những năm 512 trước Công Nguyên. Quan điểm chiến lược là “một nghệ thuật chỉ huy quân sự”, gồm nhiều kỹ năng như “chiến thuật”, công thủ, bao vây, hậu cần logistics … được sử dụng từ thế kỷ thứ 6 và được chuyển sang ngôn ngữ phương Tây hiện hành vào thế kỷ thứ 18. Carl von Clausewitz (1792 – 1831), cha đẻ của khoa học nghiên cứu chiến lược phương Tây hiện đại với tác phẩm Bàn Về Chiến Tranh (tiếng Đức: Vom Kriege; tiếng Anh: On War), định nghĩa chiến lược quân sự là “triển khai chiến trận để giành thắng lợi và kết thúc chiến tranh”. Hai tác phẩm kinh điển Luận Về Chiến Thuật Chiến Tranh (Treatise on Grand Military Operations) năm 1805 và Tóm Lược Về Nghệ Thuật Chiến Tranh (The Art of War) năm 1838 của Antoine Henri Jomini (1779 -1869) đưa ra các quan điểm quan trọng và cơ bản về chiến tranh trong. Lực lượng chiến tranh phải ở mức tối thiểu để giảm thương vong; chính sách chiến tranh là quan hệ tổng hợp giữa ngoại giao và chiến tranh. “Bản chất chiến tranh không phải là một khoa học mà là một nghệ thuật – War in its ensemble is NOT a science, but an art”, quan điểm này xuyên suốt trong tác phẩm của ông. Chiến thuật mà ông đưa ra là nghệ thuật chỉ đạo chiến đấu, đặt lợi thế vào những thời điểm quyết định. Một đóng góp quan trọng khác của Jomini là phân biệt các vùng chiến sự và các vùng hoạt động, các kênh truyền thông và hậu cần.

Từ các nghiên cứu quân sự, khái niệm chiến lược được hình thành, phát triển và áp dụng trong khoa học quản trị doanh nghiệp hiện đại từ thế kỷ thứ 19. Mặc dù có nguồn gốc từ chiến lược quân sự, nhưng chiến lược doanh nghiệp có sự khác biệt đáng kể. Về bản chất, chiến lược quân sự nhằm tiêu diệt kẻ địch; đây là cuộc chiến thắng – bại. Trong khi đó, chiến lược doanh nghiệp có thể theo đuổi các mục tiêu khác nhau, mặc dù luôn gắn liền với các mục tiêu tài chính. Để đạt được các mục tiêu này, không nhất thiết phải có doanh nghiệp hay đối thủ nào bị phá sản, giải thể vì kinh doanh là một quá trình liên tục tạo ra giá trị. Các doanh nghiệp gặp khó khăn ở lĩnh vực hay mặt này luôn có thể thành công ở một lĩnh vực khác hoặc bằng một phương pháp tiếp cận mới. Do đó, chiến lược doanh nghiệp không phải là thế giới của sự hủy diệt mà là thế giới của sự sáng tạo.

Về bố cục, cuốn sách này được tổ chức thành 08 chương. Chương 1 giới thiệu tổng quan về ngành chiến lược và quản trị chiến lược doanh nghiệp, kết thúc bằng quy trình quản trị chiến lược, cũng chính là khung logic trình bày của cuốn sách này. Quy trình này gồm năm giai đoạn gắn liền với các chương tiếp theo, được xây dựng trên cơ sở thực tế mà tác giả đã trải nghiệm và tư vấn trong các doanh nghiệp. Ba giai đoạn đầu hướng dẫn doanh nghiệp thiết lập bản đồ định hướng cho chiến lược hành động, xác định những vấn đề được coi là kế hoạch chiến lược của tổ chức (chương 2, 3, 4 và 5). Giai đoạn thứ tư là giai đoạn phức tạp và thử thách nhất vì nó không chỉ liên quan đến việc ra quyết định mà còn là giai đoạn thực hiện các hành động quản trị cần thiết để chuyển đổi từ kế hoạch quản trị thành kết quả thực thế (chương 6). Nhìn chung, giai đoạn thực hiện chiến lược hầu như phải tốn thời gian gấp năm đến mười lần so với việc lập kế hoạch chiến lược. Giai đoạn thứ năm đánh giá hiệu quả thực hiện chiến lược và đưa ra những điều chỉnh phù hợp; đây vừa là giai đoạn kết thúc, vừa là giai đoạn đầu tiên trong chu trình hoạch định chiến lược (chương 7 và 8).